Heb jij jouw tweede Valentijn al gevonden?

“Ben jij gelukkig getrouwd? Ik ook”, klinkt een zwoele stem over de radio. Ik moet bekennen dat ik verbaasd reageerde, toen ik voor het eerst de reclame van SecondLove op de radio hoorde. SecondLove maakt reclame voor een buitenechtelijke relatie, voor een tweede sekspartner of onschuldig flirten met een ander. Mijn eerste reactie was: “Maken ze nou reclame voor vreemdgaan, zo open en bloot op de radio?” Toch blijkt SecondLove met meer dan 500.000 gebruikers een onverwacht succes te zijn. En daarbij, als het voor veel mensen een manier is om hun huwelijk in stand te houden, wie ben ik om dit te verbieden. Al in 1879 gaf Charles Darwin in ‘The Origin of Species’ aan dat polygamie één van de belangrijkste voorwaarden is voor de gunstige evolutie van een soort, dus ook van de mensensoort. Volgens Darwin zijn mensen van origine dus helemaal niet monogaam. Hier tegenover staat een grote groep mensen die de reclame van SecondLove onwenselijk achten. Maar liefst 60.000 mensen hebben een petitie ondertekend met als doel SecondLove reclames te verbieden.[1] Kees van der Staaij van de SGP probeert de reclame van SecondLove al jaren aan banden te leggen. Volgens van der Staaij zet deze reclame aan tot ontrouw in huwelijken en relaties.[2] Reclames voor schadelijke producten worden tenslotte ook ingeperkt. Tabaksreclame is verboden, echter een verbod op alcoholreclames kwam er niet. Wel besloot de branche alcoholreclames enkel na 21.00 uur uit te zenden.[3] De STER besloot in september 2016 hetzelfde te doen voor de uitzending van SecondLove reclames.[4] Of vreemdgaan net zo verslavend is als roken, zullen wij nooit weten. Dat het schade toebrengt, daarvan zijn de SGP en 60.000 andere mensen overtuigd. “Dat een aanzienlijke groep personen de reclame onwenselijk acht betekent echter niet dat de dienst verboden is en dat het maken van reclame verboden zou moeten zijn”, aldus de Reclame Code Commissie. Recent heeft het College van Beroep uitspraak gedaan in hoger beroep en uitgelegd hoe een dergelijke reclame beoordeeld dient te worden.

Artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (hierna: NRC) stelt dat reclames in overeenstemming moeten zijn met ‘de goede smaak en fatsoen’. Indien 60.000 mensen een petitie ondertekenen waarmee zij aangeven dat zij de reclame onwenselijk achten, kan worden bepleit dat deze reclame daarmee in strijd is met ‘de goede smaak en fatsoen’. Belangrijk is dat het gaat hier om een afweging tussen het algemeen belang en de vrijheid van meningsuiting. Het College van Beroep heeft in een recente uitspraak bevestigt dat de reclame van SecondLove weliswaar door een aanzienlijke groep personen onwenselijk wordt geacht, maar dat een reclame van een wettelijk toegestane dienst op zichzelf is toegestaan. Wel kan de wijze waarop SecondLove reclame maakt in strijd zijn met de NRC. De klacht in deze zaak is gericht tegen een billboardposter, waarop het bovenlichaam van een vrouw in bh wordt getoond. Achter haar staat een man die haar bh-bandje vasthoudt en in haar nek lijkt te kussen. Van een expliciete seksuele handeling is geen sprake. Op dezelfde poster staat de beschrijving “SecondLove.nl, Flirten is niet alleen voor singles.” Op 7 november 2017 besliste de Reclame Code Commissie dat het de adverteerder niet verboden kan worden reclame te maken. De wijze waarop reclame wordt gemaakt is bovendien voldoende terughoudend en indirect waardoor geen aanleiding bestaat te oordelen dat de uiting in strijd is met ‘de goede smaak en fatsoen’. Hiertegen werd beroep ingesteld. Op 21 december 2017 beoordeelde het College van Beroep of de reclame van SecondLove overeenstemt met de NRC, met name ten aanzien van art. 2 NRC. Volgens artikel 2 dient een reclame in overeenstemming te zijn met de wet, de waarheid, de goede smaak en het fatsoen. Daarnaast mag een reclame niet strijdig zijn met het algemeen belang, de openbare orde of de goede zeden. Ook mag een reclame niet nodeloos kwetsend zijn, noch een bedreiging inhouden voor de geestelijke en/of lichamelijke volksgezondheid.[5] Bij de beoordeling stelt het College zich terughoudend op. Het gaat immers om een subjectieve beoordeling dat afhankelijk is van een persoonlijke opvatting en waardering. Hierbij dient te worden gelet op alle omstandigheden van het geval, waarbij in het algemeen in aanmerking worden genomen de inhoud en de vorm van de uiting, de compositie daarvan als geheel, de context waarin de uiting wordt getoond, de wijze van openbaarmaking, de effecten van de uiting op het publiek, en de gevolgen van een dergelijke constatering voor de adverteerder.[6] Het College oordeelt dat de uiting enige erotische lading draagt, maar onvoldoende om de uiting aanstootgevend te achten. De uiting bevat geen combinatie van bloot en seks of erotiek dat ontoelaatbaar zou zijn om in het straatbeeld te publiceren. Een verbod zou een onrechtvaardige inbreuk vormen op het recht op vrijheid van meningsuiting.[7] Het argument van van der Staaij dat de reclame aanzet tot ontrouw in huwelijken, verwerpt het College. “De gemiddelde consument is zeer wel in staat te bepalen of hij gebruik wil maken van de dienst en te beseffen welke gevolgen dit voor een bestaande relatie kan hebben. De mogelijke indirecte gevolgen van dit gebruik gaan het kader van de beoordeling van de toelaatbaarheid van de reclame te buiten en staan niet in de weg aan het aanprijzen van deze dienst door SecondLove.”[8] Met deze uitspraak is een lijn getrokken en een einde gekomen aan een jarenlange discussie. Degenen achter de 60.000 handtekeningen zullen in de toekomst dus gewoon de billboards moeten ontwijken of moeten “muten” als zij niet geconfronteerd willen worden met deze (onwenselijke) reclame. Voor degenen in een relatie, op zoek naar een spannende afleiding: “Meld je dan nu gratis aan!”. Dan blijf ik hopen dat het merendeel van Nederland gewoon gelukkig is met één fijne Valentijn.

Geschreven door: Lilian Janssen van de Redactiecommissie

[1] CitizenGo: http://www.citizengo.org/nl/fm/84526-wij-hebben-genoeg-van-reclame-second-love
[2] o.a. in de Telegraaf (27-01-2016): https://www.telegraaf.nl/nieuws/448767/reclame-voor-overspel-verbieden en Trouw (25-06-2016) https://www.trouw.nl/home/moet-er-een-verbod-komen-op-vreemdgaan-reclame-~a6853ac9/
[3] M. Slingerland, Moet er een verbod komen op vreemgaan-reclame?, Trouw, 25 juni 2016
[4] https://nos.nl/artikel/2130096-second-love-reclame-alleen-nog-s-avonds.html
[5] Stichting Reclame Code, Art. 2 van de Nederlandse Reclame Code : https://www.reclamecode.nl/nrc/pagina.asp?paginaID=0&deel=2
[6] Het College van Beroep, 21 december 2017, dossiernmr: 2017/00640, CVB afwijzing bevestigd, par. 2
[7] Art. 10 Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, Rome, 04-11-1950
[8] Het College van Beroep, 21 december 2017, dossiernmr: 2017/00640, CVB afwijzing bevestigd, par. 4