De muzikale heerschappij van Taylor Swift

© credit: Jana Zills

Taylor Swift is een ware held. Ergens tussen ruzies met Kanyé West en een transformatie van countryster tot feministische pop prinses, is zij ook de muzikale woordvoerder geworden op het gebied van auteursrecht. Gesproken kan worden van een auteursrechtelijke missie. Zinnen als “This sick beat” en “Nice to meet you, where you been?” uit recente liedjes, kunstwerken van fans op de Etsy online winkel en zelfs vines die haar muziek bevatten worden gebrandmerkt, verboden en beperkt. Taylor neemt haar auteursrechten aldus uitermate serieus.

Recentelijk lijkt Taylor echter te zijn doorgeschoten in haar missie. Na jarenlange trouw aan streamingdienst Spotify, besloot zij in november haar muziek niet meer toegankelijk te maken voor gebruikers van de dienst.[i] De reden hiervoor? Volgens haar zou, losjes vertaald, muziek niet gratis moeten zijn, omdat artiesten zichzelf niet moeten onderschatten en hun werk niet moeten onderwaarderen. Piraterij, file sharing en streaming zouden immers een grote bedreiging vormen voor het dalen van de verkoop van albums. Tikkeltje dramatisch in de ogen van de tegenstander, maar fair enough, voor Taylor dus voldoende reden om trouwe luisteraars de wijze lessen te ontzeggen die volgen uit Shake it Off en I Knew You Were Trouble. Niet voor lang, echter, want halverwege maart bleek dat Taylor wel bereid was een deel van haar muziek te streamen op Tidal. Tidal, de streamingdienst van rapper/entrepreneur (en Beyoncé’s grootste fan) Jay-Z, werd begin dit jaar opgericht als antwoord op dit conflict tussen artiesten, streamingdiensten en consumenten. Wat Tidal “beter” (maar niet populairder) maakte was het verdienmodel waarbij artiesten meer controle zouden hebben over het streamen van hun muziek (onder meer door zelf een aandeel in de streamingdienst te bezitten) voor een soortgelijke prijs. Naast Taylor, kozen ook onder andere Rihanna, Madonna, Nicki Minaj, Coldplay, Calvin Harris en Daft Punk voor het aandeelhouderschap.

Verder kan ook Apple niet ontsnappen aan Taylor. Na Apple’s aankondiging voor drie maanden een eigen gratis streamingdienst te introduceren (Apple Music), schreef Taylor op haar blog een ware liefdesbrief aan Apple om aan te kondigen dat zij haar nieuwe album, 1989, niet op Apple Music zou laten streamen.[ii] Dit omdat zij hiermee de nieuwere artiest, die niet 240 miljoen Amerikaanse dollars op zak heeft, wilde beschermen tegen het beleid van Apple, waarbij Apple artiesten gedurende de drie maanden van de streaming service niet zou compenseren.[iii] Het duurde niet eens een dag voor Apple om het beleid aan te passen en op 25 juni veranderde Taylor van mening.[iv] Apple zou artiesten aldus wél compenseren voor de drie maanden van de streamingdienst.

Taylor heeft dus macht, een bepaalde invloed op platenmaatschappijen en streamingdiensten die niet veel artiesten hebben. Maar with great power, comes great responsibility: hoe gaat dit verder? Gaat Taylor Swift de kant op van Mansa Musa I, de rijkste man in de geschiedenis die eigenhandig de wereldeconomie kon beïnvloeden?[v] Volgens sommigen verandert Taylor immers nu al eigenhandig de muziekindustrie.[vi] Als heldin wordt zij onthaald omdat zij opkomt voor artiesten in de lange strijd om een eerlijke balans te bereiken tussen artiest en luisteraar.

Vroeger, in die goede oude tijd van walkmans en fysieke mixtapes, was het kopen van muziek een wijdverspreide gewoonte. Iedereen kocht muziek zoals het hoorde, want er waren simpelweg geen andere opties. Niemand had ooit van streaming of filesharing gehoord. Ergens is dat natuurlijk veranderd en werd het beschermen van artiesten steeds ingewikkelder. Met de komst van elke nieuwe vorm van technologie en elke nieuwe muziekdienst, moest gekeken worden hoe de rechten van artiesten konden worden gewaarborgd. Daarnaast moesten artiesten ook worden aangemoedigd om muziek te blijven maken, ook indien albumverkoop terug zou lopen. De bestaande verdienmodellen moesten worden aangepast om toch winst te kunnen maken en het artiestenbestaan in stand te kunnen houden. Maar hier kwam ook nog bij dat gedacht moest worden aan de luisteraar die recht zou hebben op toegang tot muziek en gestimuleerd moest worden tot het blijven aanschaffen hiervan. Balans moest er wezen: luisteraars moeten niet teveel belemmerd worden door hoge kosten. Zo wilde niemand ƒ20,- besteden aan een single met slechts een enkele versie van Hit Me Baby One More Time. Er moest dus een eerlijke verhouding zijn en tot op heden is dit een belangrijke kwestie gebleven. Want de verhouding is allang niet meer zo eerlijk en de gemiddelde artiest heeft het allang niet meer voor het zeggen: als de kosten te hoog oplopen, dan vindt de luisteraar makkelijk een alternatief en artiesten zijn steeds meer afhankelijk van de wáre fan die nog bereid is geld te spenderen om een artiest verder te helpen.

En dat weet Taylor ook. Taylor heeft hordes aan trouwe fans die bereid zijn om haar muziek daadwerkelijk te kopen. Opkomen voor de artiest die nog geen trouwe fanbase heeft, is een goed streven en een goed standpunt. Kunst boven winst, zo denkt zij, en artiest boven luisteraar. Goed. Nobel. Auteursrechthebbenden hebben er een voorstander bij.

Maar niet iedereen is het echter eens met Taylor’s missie. Miley Cyrus koos voor de luisteraar en Zayn Malik, ex-One Direction lid, voegde zich tevens aan de hand van een subtiele retweet bij Miley. Daarnaast zijn enkele journalisten het ook niet helemaal eens met Taylor.[vii] Taylor’s standpunt roept immers vragen op: Hoe voorkomen we dat muziek juist te duur wordt, waardoor piraterij en filesharing opeens een stuk aantrekkelijker worden? Hoe houden we muziek betaalbaar? En, minder algemeen, waarom richt Taylor zich op streamingdiensten zoals Spotify en Apple, waarbij artiesten nog iets terugkrijgen en niet op de grootste vijand, YouTube? Is Youtube niet een veel grotere bedreiging voor het auteursrecht?

Daar komt ook nog een andere recente kwestie bij. Taylor ondermijnt zelf zo nu en dan het auteursrecht van fotografen die haar concerten willen fotograferen.[viii] Zo zijn er strikte contracten die voor haar concerten getekend moeten worden. Hoewel elke fotograaf die foto’s wil maken tijdens Taylor’s concerten zijn rechten op deze foto’s behoudt, moet bij verdere verveelvoudiging van deze foto’s altijd toestemming worden gevraagd. Zij mogen dan wel hun foto’s exclusief onthullen met toestemming van Taylor, maar verder kunnen zij er niet van profiteren. De fotografen kunnen dus worden beschouwd als fictieve eigenaars en fictieve auteursrechthebbenden: rechthebbenden in theorie, maar alles behalve in de praktijk. Zonder Taylor zet men geen stap buiten de deur, ook de nieuwere fotograaf niet. Zij mag bovendien zelf onbeperkt de gemaakte foto’s gebruiken voor eigen doeleinden. En bij dit gebruik hoeven fotografen dan niet te worden gecompenseerd. Hebben deze fotografen ook geen recht op voldoende waardering van hun werk? Of enkel wanneer dit goed uitkomt voor Taylor Swift?

Taylor als moraalridder op het gebied van het auteursrecht? Of hebben we te maken met een artiest die het auteursrecht simpelweg gebruikt wanneer dat goed uitkomt? Volgens mij is Taylor Swift meer een heldin op sokken. Ik denk dat het auteursrecht ook wel zonder Taylor kan.

© geschreven door Joy van Aanholt; redacteur Inform@il.

Voetnoten

[i] http://time.com/3554438/taylor-swift-spotify/

http://time.com/3585536/taylor-swift-xiami-alibaba-spotify-china/

http://time.com/3554468/why-taylor-swift-spotify/

[ii] http://www.digitalmusicnews.com/2015/06/08/apple-music-tries-to-simultaneously-compete-with-spotify-and-bbc-radio/

http://taylorswift.tumblr.com/post/122071902085/to-apple-love-taylor

[iii] http://www.celebritynetworth.com/richest-celebrities/singers/taylor-swift-net-worth/

[iv] https://twitter.com/taylorswift13/status/614092816940167168

http://www.nrc.nl/muziek/2015/06/21/taylor-swift-gaat-door-met-strijd-tegen-streaming-en-nu-moet-apple-het-ontgelden/

[v] http://www.dailymail.co.uk/news/article-2218025/Meet-14th-Century-African-king-richest-man-world-time-adjusted-inflation.html

[vi] http://uk.businessinsider.com/calvin-harris-tweets-taylor-swift-support-2015-6?r=US&IR=T