By July Baltus

On the 18^th of December 2023, the European Commission announced it had initiated formal proceedings against social media platform X, formerly Twitter, for its alleged failure to comply with obligations under the Digital Services Act (‘DSA’).[1] The announcement follows warnings about the large proportion of disinformation present on the platform in the aftermath of heightened hostilities between Israel and Hamas.[2] It will be the first enforcement action under the DSA, which has been in force for Very Large Online Platforms (‘VLOPs’) and Very Large Online Search Engines (‘VLOSEs’) since late August 2023.[3] The DSA is a landmark European legislative instrument that aims to regulate digital platforms and ensure a safer and more accountable online environment mindful of the fundamental rights of users.[4] One approach the DSA takes to accomplish its goals is by introducing due diligence obligations that address the spread of online disinformation. This aspect is crucial because the spread of disinformation, including misleading reports about conflicts, deepfakes, or doctored images, can have severe consequences for democratic societies like exacerbating tensions and misleading public opinion.[5] Building upon this necessity, Articles 34 and 35 of the DSA establish a comprehensive risk management framework, requiring VLOPs and VLOSEs to actively assess how their services contribute to “systemic risks” and take mitigating measures.  Disinformation campaigns can contribute to such societal risks, as explicitly stated in the DSA.[6] However, a crucial challenge when curbing disinformation is distinguishing between harmful and legitimate content, which might include critical, satirical, or controversial speech protected by the freedom of expression.

Disinformation can take the form of pro-Russian propaganda, [7] misleading statistics about the COVID-19 pandemic,[8] and manipulated videos about Hamas’ attack on Israel.[9] Especially in the technologically evolved media landscape, the spread of disinformation online can have harmful consequences for open democratic societies and accelerate polarization.[10] According to the European Commission disinformation is “verifiably false or misleading information that is created, presented and disseminated for economic gain or to intentionally deceive the public, and may cause public harm”.[11] It is important to realize at this stage that the harmful nature of disinformation does not invariably mean it is also illegal.[12] Regulating disinformation is therefore challenging, as it might present authorities with “excessive discretion to determine what is disinformation, what is a mistake [and] what is truth”.[13] Online platforms provide users with a unique stage to exercise their freedom of expression, as held by the ECtHR.[14]  However, rather than taking a neutral role regarding the content that is visible, these platforms act as gatekeepers to public debate online.[15] This discretion might lead platforms to over-remove content. Strict moderation may inhibit free expression, potentially silencing legitimate voices. Conversely, lenient policies can allow harmful disinformation to proliferate, misleading users and undermining public discourse. There are several ways in which regulating disinformation could pose a threat to freedom of expression. The United Nations Special Rapporteur on freedom of opinion and expression has warned against “vague and ambiguous” terms to describe disinformation.[16] Ambiguous language can lead harm legal certainty due to unpredictable enforcement as well as trigger ‘self-censorship’ whereby individuals refrain from expressing certain thoughts, ideas and information for fear of legal repercussions, also known as a ‘chilling effect’.[17]  Therefore,  attempts by the DSA to address disinformation while also protecting disinformation, must always be weighed carefully against this balance.

The risk management framework of Articles 34 and 35 DSA comes as part of the additional obligations for VLOPs and VLOSEs. Platforms are qualified as such when their average monthly active users are equal to or exceed 45 million, as roughly 10% of the European Union.[18] These additional obligations find their rationale in the way these large platforms can be used for the “shaping of public opinion and discourse” and the “societal concerns” due to their “advertising-driven business models.”[19] Therefore, the risk management framework is asymmetric by design, operating on the premise that the size of a platform directly correlates with its potential for societal impact and systemic risks.[20] In terms of regulating disinformation, the risk management framework is unique in the sense that it requires platforms to take action against not just illegal content, but also simply harmful content.[21] By taking this approach, regulators acknowledge that platforms themselves are often best equipped to evaluate risks resulting from their own technology.[22] The European Commission issued a report which analysed the application of the risk management framework to Russian disinformation campaigns surrounding the war in Ukraine using a standardised model.[23] As pointed out in this report, there is no legal guidance on how to apply the risk assessment and mitigation framework or how to assess the effectiveness of the policies.[24] Consequently, the report also shed a light on potential methodologies and metrics for assessing and mitigating risks.[25] It suggested considering the following factors in proportionally assessing content for systemic risks: (i) the context of the speech; (ii) the position and status of the speaker, including context about their intent; (iii) the content and form of the speech; (iv) reach, size and characteristics of the audience; and (v) likelihood or imminence of harm.[26]

While the DSA aims to balance controlling disinformation with preserving freedom of expression, it faces significant challenges. Articles 34 and 35’s vague language offers flexibility but risks inconsistency and potential overreach, affecting freedom of expression. The focus on large platforms acknowledges their impact on public discourse but leads to issues like “audit capture” and overlooks smaller platforms – a “regulatory blind spot”.[27] Additionally, the risk-based approach, while modern, could inadvertently create new societal risks and legal uncertainties, termed the “trade-off effect” and “risk-enhancing” effect.[28] Despite these challenges, the DSA’s introduction of due diligence obligations for platforms marks progress.[29] However, achieving an effective and fair balance in the dynamic online landscape remains an intricate task, necessitating ongoing evaluation and refinement of the regulatory framework.

[1] European Commission 2023, press release 18 December 2023 and Regulation (EU) 2022/2065 (Digital Services Act) .

[2] European Commission 2023, press release 12 October 2023.

[3] European Commission 2023, press release 12 October 2023.

[4] European Commission 2020, communication 3 December 2020.

[5] Van Hoboken et al. 2019, p. 11.

[6] Rec. 83 DSA.

[7] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2023.

[8] European Commission 2020a.

[9] Sabbagh 2023.

[10] European Commission 2018, p. 1.

[11] European Commission 2018, p. 3-4.

[12] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2018, p. 7.

[13] United Nations Special Rapporteur on Freedom of Opinion and Expression 2020, p. 13.

[14] ECtHR 1 March 2016 Cengiz et al. v. Turkey, para. 52.

[15] Leerssen 2015, p. 99-100.

[16] United Nations Special Rapporteur on Freedom of Opinion and Expression 2020, p. 3.

[17] Van Hoboken et al. 2019, p. 41.

[18] Rec. 76 DSA, Art. 33 DSA.

[19] Rec. 79 DSA.

[20] Efroni 2021.

[21] Rec. 84 DSA.

[22] Leiser 2023, p. 5.

[23] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2023, p. 10.

[24] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2023, p. 13.

[25] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2023, p. 12.

[26] Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology 2023, p. 16.

[27] Laux et al. 2021, p. 3, 8.

[28] Efroni 2021.

[29] Leerssen 2023, p. 157.

By Martijn de Boer

“A stylish woman walks down a Tokyo street filled with warm glowing neon and animated city signage. She wears a black leather jacket, a long red dress, and black boots, and carries a black purse. She wears sunglasses and red lipstick. She walks confidently and casually. The street is damp and reflective, creating a mirror effect of the colorful lights. Many pedestrians walk about,” reads the prompt of one of Sora’s showcased, seemingly lifelike videos. 

Artificial intelligence, and especially generative AI, has taken the world by storm in recent years. ChatGPT, for one, has become a household name since its introduction in November 2022. As a result of its unprecedented accessibility and efficiency, anyone with access to a laptop or mobile device can now use AI to aid them in their creative pursuits. Ranging from writing entire essays in the blink of an eye to crafting artworks in the style of Monet or Dali, an algorithm can create whatever the user desires based on a simple prompt. A new digital age is heralded by generative AI, and the possibilities are endless. 

Enter Sora, the latest installment in the OpenAI-lead generative AI frontier: a cutting-edge AI tool curated to video editing. Using the same deep-learning techniques as its predecessors, it allows for users to create lifelike videos by way of a simple prompt. Be it an illustrious overhead shot of a snowy afternoon in Tokyo, or a dalmatian traversing across balconies in a colorful Italian village, Sora opens up the possibility for your everyday user to become a filmmaker in their own regard (which is especially topical now in the advent of the Oscars) – in turn augmenting their creative vision and expanding the horizons of their artistic potential.

While the promise of generative AI offers limitless opportunity to explore thus far uncharted realms of artistry, previously confined by the bounds of imagination and talent, one has to be wary of the potential impact this new and highly disruptive technology poses on the creative industry altogether. Generative AI services showcase incredible capabilities, and their ensuing creations often blur the lines between human and machine-generated content. Yet, artificial intelligence is in itself not a creative entity, and its training necessitates the sourcing of millions of datapoints by way of scraping the internet. Only through this comprehensive process, the AI tool contains the magnitudes of data needed to create artworks, articles, songs, or videos that bear a seemingly human-touch, by virtue of its algorithmic prowess. Exactly therein lies the relevancy from the creative and copyright-oriented perspective: how can a generative AI model create a painting in the style of Monet if it does not already have access to the artist’s works? 

The same critical tenet can be applied to the generated work in its own regard: should a user be granted authorship of the created work if they simply used an AI tool to create it? The consensus seems to point to the negative, considering the insufficient amount of human creativity involved in the overall process. Yet, legal opinions diverge on this topic, as the Beijing Internet Court recently ruled it is warranted to bestow copyright ownership onto the person who prompted an AI-generated image. Notwithstanding the possibility, the question remains whether it should, and whether such an allocation is a desirable outcome. The entire notion of generative AI stands at odds with the ratio of intellectual property law: traditionally, innovation and creation beget protection by virtue of the substantial degree of effort that goes into the creative process. The use of an efficient, low-stakes tool like generative AI ought not to gain the same economic benefits then, one could argue.  

Glaringly, the aforementioned scenarios are largely incongruent with the realm of intellectual property law, and provoke questions regarding ownership rights and alternative rights-clearance mechanisms (for example, licensing). Yet, due to the high degree of legal ambiguity and internal obscurity – OpenAI has shown to be highly reluctant in divulging information regarding the datasets its models are based on – there is little substantial basis to initiate action on. The lack of a clear legal framework complicates things further. Whereas the EU’s AI Act and Biden’s Executive Order on AI show great promise and are highly anticipated, these legislative acts will nevertheless take significant time before they are effectively and practically implemented.

In the meantime, ownership disputes run rampant: in December 2023, the New York Times sued OpenAI for copyright infringement on millions of the esteemed newspaper’s articles. OpenAI, in return, falls back on the fair use exception under the US copyright regime. Pending judgment, and awaiting future legislation, it is up to the collaborative effort between policymakers, industry leaders, researchers, and developers alike, to foster a responsible and inclusive landscape – one that encourages creativity and progress, yet addresses adequately the potential legal, ethical, and social implications of generative AI. This tension – and this changing digital landscape (think of, for instance, the advent of Google) – is not a new phenomenon, neither is ultimately the necessity for copyright regimes to adapt to technological innovation. The question then lies more so in how this adaptation should take place in light of the remarkably disruptive nature of generative AI.

If one were to zoom out from a pure IP-perspective and bring to light the potential ethical concerns surrounding generative AI, the situation becomes all the more dire. One of the most pressing concerns currently is the proliferation of misinformation and manipulation facilitated by generative AI tools – something that is especially relevant when it comes to Sora. A state-of-the-art deep learning technique that analyzes and manipulates video content sounds incredible. Yet, the possibility of creating highly realistic but fabricated and harmful videos remains a serious danger as a result of the technology’s widespread access. The generation and dissemination of false information have evolved significantly, making it even easier for public opinion to be manipulated and polarized, and facilitating the unprecedented defamation and misrepresentation of any individual. 

In late January 2024, explicit AI-generated deepfake images of Taylor Swift made the rounds across social media to the point The White House officially commented on it and Congress initiated action. Due to the lack of transparency surrounding the technology’s inner workings, tracing the origin of the controversial posts proved especially cumbersome, while they accumulated millions of views in the meantime. Despite rebuttals from both OpenAI and Microsoft regarding their responsibility and respective content prohibition policies, the highly publicized situation underscored all the more the importance of concrete internal safeguards, ethical guidelines, and regulatory frameworks in curtailing the unrestricted creation of misleading and malicious content, and holding the appropriate parties accountable.

Whereas potential misuse was previously stymied by a keen eye and the model’s inability to imitate reality perfectly – artworks created by generative AI generally appear somewhat dreamy, or feature anatomically incorrect bodies – artificial intelligence has since witnessed exponential growth in both accuracy and sophistication. In just a few years’ time, profound technological advancements have enabled generative AI services to create increasingly sophisticated and convincing content across different modalities. Sora is no exception: whereas a video of two dogs hosting a podcast in the mountains hinges (only ever so slightly) on the surreal, the announced capabilities of the text-to-video model are a testament to the technological prowess it possesses. 

Navigating the myriad of potential challenges in the shrouded voyage of generative AI requires a multifaceted approach: one which involves a sufficiently tailored protection that is aligned with the interests of all parties involved. Legislators should strive to achieve a fair balance between safeguarding the creative spirit and fostering highly promising technological development. In a similar fashion, while generative AI serves as an immense catalyst for creativity and progress, developers of AI-driven models like Sora must implement robust mechanisms to detect and prevent misuse. Ultimately, promoting digital literacy and a sharp degree of critical thinking can enable individuals to discern between authentic, AI-generated, and AI-manipulated content, mitigating the potential detrimental impact of misinformation on society – something that becomes more difficult to accomplish as each day passes, and each new cutting-edge AI tool is introduced to the public. It remains to be seen whether adequate measures will be taken to combat the variety of pressing legal and ethical concerns; or, whether the world will turn a blind eye to them, favoring in lieu of such a future in which human ingenuity and artificial intelligence converge to redefine the boundaries of creative expression.

Door Christiaan Cornet

Roddelnieuws is al zo oud als de weg naar Rome. Zo wordt het werk van de Romeinse dichter Marcus Martialis door historici beschouwd als een van de eerste vormen van roddeljournalistiek en dateert de eerste roddelrubriek in een dagelijkse krant al uit de jaren 30 van de vorige eeuw[i] Sinds kort is er echter een nieuwe nieuwsbron die in deze schijnbaar diep menselijke behoefte voorziet. Zogenoemdejuice channels verspreiden via YouTube- en Instagramkanalen roddels over bekende Nederlanders. Deze kanalen opereren vaak op een genadeloos harde wijze. Persoonlijke tragedies en ernstige beschuldigingen worden zonder enige terughoudendheid of respect voor de journalistieke beroepsethiek gereduceerd tot clickbait.

Het kanaal van vlogger Yvonne Colderweijer is een van de populairste juice channels van Nederland. De roekeloze wijze waarop zij roddels bespreekt trekt een groot publiek, maar is ook de reden dat ze regelmatig in de rechtbank verschijnt. In één van deze rechtszaken vorderde realityster Samantha Steenwijk, beter bekend als Barbie, onder andere de openbaarmaking van de bronnen van Colderweijers roddels.[ii] De rechter wees deze vordering af. In kort geding oordeelde de rechter namelijk dat de roddels van Colderweijer onder het begrip ‘journalistieke activiteiten’ vallen. Deze kwalificatie impliceert, vanwege de cruciale rol van de journalist in een democratische samenleving, een verhoogde mate van bescherming onder artikel 10 EVRM. Dit betekende in deze zaak dat Colderweijer zich terecht kon beroepen op haar recht op bronbescherming. Desondanks moet Colderweijer haar uitlatingen rectificeren van de rechter. De bronnen van Colderweijer waren dusdanig onbetrouwbaar dat het recht op privacy van Steenwijk in de zaak zwaarder weegt.

Zelf was Colderweijer tevreden met het vonnis. Op haar Instagramaccount geeft ze aan dat  ze dankzij deze uitspraak een handleiding voor het verspreiden van haar juice heeft. In dit oordeel geeft de rechter namelijk ook richtlijnen voor een werkwijze die wel door de beugel kan. De rechter kent dus, ondanks dat zij onderkent dat Colderweijer de journalistieke beroepsethiek aan haar laars lapt, een journalistieke status toe aan de juice van Colderweijer. Het oordeel van de rechter wordt om deze reden niet door iedereen goed ontvangen. Emeritus hoogleraar informatierecht Egbert Dommering reageert in de NRC kritisch op de uitspraak.[iii] Hij stelt dat de rechter in deze zaak een grens had moeten trekken. De video’s van Colderweijer maken volgens hem geen deel uit van het maatschappelijk debat, maar zien alleen op het trekken van zoveel mogelijk kijkers. Tot slot stelt Dommering dat het juridisch kader waarin dit soort zaken worden beslist, en dat vooral tot stand is gekomen in de jaren negentig, niet langer bruikbaar is.

De tegenstelling tussen Colderweijer en Dommering is exemplarisch voor het dilemma dat juice channels veroorzaken. Aan de ene kant kan, zeker in lagere rechtspraak, niet zomaar worden afgeweken van een juridisch raamwerk dat het gevolg is van een aantal decennia aan internationale rechtspraak. Aan de andere kant lijken juice channels een soort gevaarlijke mutatie van traditionele roddelbladen die zo snel mogelijk dient te worden uitgeroeid. Een werkwijze waarbij een ‘spionnenleger’ wordt aangemoedigd om zoveel mogelijk roddels te verzamelen, staat gevoelsmatig immers zo ver af van de journalistieke norm dat deze ook juridisch niet in het zelfde hokje geplaatst mag worden. De opmerkingen van Dommering lijken een echo van deze tweede houding ten aanzien van juice channels. Maar biedt het huidige juridische raamwerk dan geen aanknopingspunten voor een strengere uitleg van het begrip ‘journalistieke activiteiten’?

Het EHRM kent, naast een verhoogde mate van bescherming, ook verplichtingen en verantwoordelijkheden toe aan journalisten. In bijvoorbeeld het Flux no.6 arrest laat het EHRM het recht op privacy op beroepsethische gronden prevaleren boven de vrijheid van meningsuiting.[iv] In deze zaak had een journalist een artikel geschreven waarin hij een directeur van een middelbare school van fraude beticht. De journalist had hierbij echter geen wederhoor gepleegd. Dit arrest is een voorbeeld van een zaak waarin de journalistieke beroepsethiek een belangrijke rol speelt in de afweging van artikel 10 en artikel 8 EVRM. Bovendien zou deze argumentatie van het EHRM een aanleiding kunnen zijn om de naleving van de journalistieke beroepsethiek zwaarder mee te laten wegen bij de beoordeling van het journalistieke karakter van een uiting.

Een uitleg van het begrip ‘journalistieke activiteiten’ die sterker gericht is op de journalistieke kwaliteit van een publicatie zou veel mensen dus als muziek in de oren klinken. Het is echter onwaarschijnlijk dat hogere rechters snel zullen afwijken van het in het kort geding tussen Colderweijer en Steenwijk toegepaste toetsingskader. De voorzieningenrechter oordeelde in het kort geding dat Colderweijer ‘journalistieke activiteiten’ verricht op basis van het feit dat zij ‘informatie, meningen of ideeën aan het publiek bekendmaakt’. Deze ruime uitleg is gebaseerd op de rechtspraak van het EHRM en houdt in grote mate rekening met het gevaar voor censuur en andere inperkingen van de vrijheid van meningsuiting. Het beoordelen van de kwaliteit van een publicatie is immers altijd subjectief. En strikte of onduidelijke richtlijnen voor journalistieke publicaties zullen juridische procedures waarmee journalisten monddood gemaakt worden in de hand werken. Dit gevaar is door Rucz recentelijk nog benadrukt in haar artikel omtrent SLAPP’s en de (nauwe) toepassing van de journalistieke exceptie uit artikel 85 AVG.[v]

Tot slot, het lijkt er op dat juice channels de verhouding tussen het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting binnen de journalistieke praktijk nog verder op scherp zetten.
Daarom is de wens naar een wijziging van het juridische kader waarbinnen deze zaken beslist worden enigszins begrijpelijk. Een engere uitleg van het begrip ‘journalistiek’ brengt echter ook serieuze gevaren voor de vrijheid van meningsuiting met zich mee. Bovendien betekent een kwalificatie als journalist niet alleen extra rechten, maar ook verplichtingen en verantwoordelijkheden die nageleefd moeten worden. Daarom is het, ondanks de ogenschijnlijk afwijkende positie die juice channelsinnemen binnen het journalistieke landschap, twijfelachtig of deze kanalen ook juridisch anders benaderd dienen te worden.

[i] Garry Wills, ‘Rome’s Gossip Columnist’, The American Scholar 2008 Vol. 77.

[ii] Rechtbank Amsterdam, 29-04-2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:234.

[iii] Mark Koster, De ‘juice’ van Yvonne Coldeweijer is volgens de rechter toch echt journalistiek, NRC, 22 mei 2022.

[iv] EHRM 29 oktober 2008, nr. 22824/04, para. 8 (Flux No.6).

[v] M. Rucz, ‘SLAPPed by the GDPR: protecting public interest journalism in the face of GDPR-based strategic litigation against public participation’, Journal of Media Law (14/1), 2022, p.1-10.

Door Bibi-Ann Hesselink

69.3 miljoen euro. Voor dit bedrag is een kunstwerk, gemaakt door digitale kunstenaar Beeple, verkocht op een veiling georganiseerd door Christie’s. [1] Wat maakte dit kunstwerk zo speciaal? Het is een volledig digital kunstwerk, dat fysiek niet bestaat. Maar dat is niet alles. Het kunstwerk is namelijk getokeniseerd en staat op een Non Fungible Token (NFT) in een blockchain. Ook al bestaan NFT’s een tijdje, het gebruik (en de verkoop van) NFT’s is in de laatste maand geëxplodeerd. Op de website https://opensea.io/ kun je NFT’s kopen, niet met euro’s maar met Ether, een cryptomunt vergelijkbaar aan Bitcoin. Op dit moment is het duurste wat je op de website kunt kopen een afbeelding van 3D cryptopunk (een van de eerste NFT’s) voor 5000 Ether, omgerekend 12,787,650,26 US Dollar.

Deze nieuwe technologie brengt wel vragen met zich mee, zeker op het gebied van Intellectueel Eigendom (IE). Deze blog heeft tot doel om een overzicht te geven over hoe NFT’s werken en wat de (potentiële) impact is op sommige IE rechten, met name het auteursrecht, het merkenrecht en het octrooirecht.

Wat is een NFT

Ten eerste moet duidelijk gemaakt worden wat een NFT inhoudt. Om een goede uitleg te kunnen geven, moeten twee concepten uitgelegd worden: “non-fungible” en “token”.

Iets is “fungible” wanneer een middel niet uniek is. Bijvoorbeeld, de euro die in jouw portemonnee zit heeft dezelfde waarde als de euro die in de portemonnee van je buurvrouw zit. [2]  Daarentegen zijn “Niet Fungible” middelen unieke middelen die niet een op een geruild kunnen worden. Goede voorbeelden zijn collectors items (zoals baseball kaarten, sneakers en Pokémon kaarten) of huizen. [3]

Ten tweede, wat is een token? Een token kan van alles zijn, de waarde ligt in wat het representeert. Het is te vergelijken met een cadeaukaart. De kaart zelf is niks waard, maar het bedrag dat er op staat wel. [4]  

Een “Non Fungible token’’ is dus, kort gezegd, een unieke code die linkt naar een digitaal werk of goed.  De NFT kan een volledig digitaal object vertegenwoordigen (in de vorm van tickets, in-game accessoires, of kunst) maar kan ook gelieerd zijn aan fysieke objecten, zoals tassen, sneakers of zelfs registergoederen.

Na creatie of koop worden NFT’s opgeslagen op een blockchain, meestal die van Ethereum.

Blockchain en smart contracts

Een blockchain is een database waarbij verschillende transacties op kunnen worden vastgesteld. Transacties worden vastgesteld op blokken, die als ze eenmaal toegevoegd zijn, niet meer veranderd kunnen worden. [5] Hierdoor garandeert blockchain transparantie. Aan de transacties kunnen ook “smart contracten” hangen. Dit zijn voorwaarden die je aan je transactie vastlegt, zoals bijvoorbeeld de royalties die de artiest ontvangt. [6] Beeple heeft bijvoorbeeld in zijn voorwaarden staan dat als zijn NFT doorverkocht wordt, hij tien procent van het bedrag ontvangt. [7]

NFT en auteursrecht

Wat men dus koopt is een echtheidscertificaat, met of zonder voorwaarden eraan verbonden. Hoe zit het dan met het auteursrecht? Is er überhaupt auteursrecht op een werk op een NFT? 

Volgens Nederlandse jurisprudentie is een werk auteursrechtelijk beschermd indien het een “Eigenlijk Persoonlijk karakter” heeft een “Persoonlijke stempel van de maker” (ook wel EOK en PS genoemd). Zolang het aan deze (laagdrempelige) voorwaarden voldoet, kan het werk op een NFT dus in principe auteursrechtelijk beschermd zijn. 

De rechthebbende van het auteursrecht is in principe de maker van het werk. [8] Maar wat als een NFT linkt naar een werk dat gemaakt is van verschillende auteursrechtelijke beschermde werken. Zie als voorbeeld de NFT die verkocht is door model en actrice Emily Ratajkowski. [9] Ze poseert zelf voor een print van kunstenaar Richard Prince. De print is een foto van een foto van haarzelf gemaakt voor een Sports Illustrated issue, die op haar Instagram feed is geplaatst. Dit werk is zonder haar toestemming geprint en in een galerie gehangen en verkocht. [10] Drie werken bevinden zich dus in een foto: Ratajkowski’s foto, de print van Prince en de foto van Sports Illustrated. Dat betekent ook drie verschillende (mogelijke) auteursrechthebbenden.  Echter, Ratajkowski is diegene die elke keer dat haar NFT doorverkocht wordt, en een aandeel van het geld krijgt. Zij ziet het als het terugkrijgen van haar rechten, en controle uitoefenen over haar image en persoon. [11]

Tevens wordt ook steeds meer muziek als NFT verkocht. Soms verkopen artiesten alleen albums in de vorm van NFT’s, maar soms ook de auteursrechten. Delen van het auteursrecht worden verdeeld in verschillende NFT’s en later verkocht. [12] Een nieuw platform die dat regelt is Bluebox. [13] Door deze NFT’s te kopen, is het mogelijk om als luisteraar geld te verdienen aan de muziek van je favoriete artiest. Sommigen zien dit fenomeen als het begin van het einde voor platenmaatschappijen en maatschappijen zoals Buma/Stemra. [14] Ik vraag me ten zeerste af of dit überhaupt gaat gebeuren en of dit wenselijk is. Het lijkt me, gezien de opmars van NFT’s en de miljoenen deals, meer voor de hand liggend dat de maatschappij NFT’s gaat omarmen, dan dat ze verdwijnen.

Inbreuk

Als je dus een NFT koopt, betekent dat niet dat jij ook automatisch het auteursrecht op het werk bezit. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een foto van Tom Cruise van het internet te halen, deze op een NFT te zetten en vervolgens door te verkopen. Tom Cruise en/of de fotograaf hebben hier waarschijnlijk niet mee ingestemd. Volgens de Nederlandse Auteurswet hebben alleen de rechthebbenden het recht om hun werk te verveelvoudigen. NFT’s kunnen het dus makkelijker maken om inbreuk te maken op iemands auteursrecht.

NFT en Merkenrecht: Anti-namaak

Nu het auteursrechtelijk aspect van NFT’s (kort) is behandeld, zal het merkenrecht aan bod komen. Zoals eerder aangemerkt zijn NFT’s echtheidscertificaten. Dit kan een uitkomst bieden in de strijd tegen namaakgoederen. Blockchain technologie wordt steeds meer gebruikt in de strijd tegen namaakgoederen. Recentelijk heeft de EUIPO (European Intellectual Property Office) een actieplan ontworpen om een blockchain gebaseerd authenticatie platform te creëren. [15] De LVMH (Louis Vuitton Moet Hennessy) groep heeft, samen met Microsoft, de laatste twee jaar gewerkt aan een op blockchain gebaseerde track en trace systeem. [16] Een etiquette met een unieke crypto identifier zou met de fysieke producten, zoals een tas of champagnefles, geleverd worden. Omdat elke NFT uniek is, is het onmogelijk om deze te dupliceren en zou een kijkje op de blockchain de echtheid van het product aan kunnen tonen. Hierdoor moet het ook mogelijk worden voor de nieuwe eigenaar om te zien waar het product is geweest. Dit is natuurlijk een stapje vooruit in de strijd tegen namaakgoederen, maar is vooral ook handig voor de merken zelf. Zijn kunnen namelijk ook voorwaarden aan de NFT hangen, zoals het ontvangen van geld in geval van doorverkoop van het goed. [17]

NFT en Octrooirecht

Ook in het octrooirecht wordt onderzoek gedaan naar hoe NFT’s het octrooisysteem kunnen optimaliseren.

Maar eerst is de vraag of NFT-technologieën octrooirechtelijk beschermd zijn. In de US heeft Nike in 2019 een octrooi gekregen voor een NFT van digitale schoenen, op wat zij noemen een “system and method for providing cryptographically secured digital assets”, die gelinkt kunnen worden aan echte schoenen. [18] Het is dus mogelijk om in de toekomst een Nike sneaker te kopen, en deze “virtueel” te dragen. In Europa is het nog de vraag of een octrooi op de NFT-technologie mogelijk is. Om octrooirechtelijk beschermd te worden, moet een technologie/uitvinding aan bepaalde voorwaarden voldoen: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. [19] Aan het voldoen aan de eerstgenoemde eis bestaan twijfels. De nieuwheid van een uitvinding betekent namelijk “dat uw uitvinding vóór de datum van octrooiaanvraag nergens ter wereld openbaar is gemaakt. Ook niet door uzelf.” NFT’s bestaan al sinds 2017. De kans lijkt dus klein dat de NFT-technologie geoctrooieerd kan worden. Dit betekent echter niet dat als een uitvinding getokeniseerd wordt, deze niet geoctrooieerd kan worden. 

Octrooien zelf kunnen ook mogelijk op een NFT gezet worden. Hierdoor zou niet alleen de toegang, maar ook de verkoop en de licenties van octrooien makkelijker worden. International Business Machines Corporation (IBM) is hier op dit moment mee bezig. Dit is niet zo gek, gezien zij in Amerika het bedrijf zijn dat de meeste octrooien heeft gekregen, namelijk 9300 stuks. [20] Zij creëren hun eigen NFT-marktplaats die op hun eigen IBM-blockchain opgeslagen wordt. [21] Echter is de vraag of octrooien op een NFT zetten veel veranderingen brengt aan het huidige systeem. Je kan nu zelf vrij gemakkelijk octrooien opzoeken en in de informatie staat al de eigenaar. Authenticiteit van een octrooi is vrijwel altijd gegarandeerd, gezien deze door officiële instanties wordt gepubliceerd. Aan de ander kant, denk ik dat het makkelijker en transparanter maken van het verkoopproces voor octrooien mogelijk meer investeerders kan aantrekken.

Mogelijk nadeel?

Desalniettemin hebben NFT’s ook nadelen. De impact die deze transacties op het milieu heeft is niet te negeren. Volgens Akten, die onderzoek deed naar de ecologische impact van NFT, is een NFT-transactie goed voor een voetafdruk van 82 kWh, met een uitstoot van 48 KgCO2. Dat is ongeveer het gemiddelde elektriciteit gebruik van een Europeaan voor 8 dagen, en de uitstoot is gelijk aan twee uur Netflix kijken. [22] Echter wordt er al gekeken naar hoe de Ethereum blockchain groener kan. [23]

Conclusie

Tot slot: NFT’s hebben impact op het auteursrecht omdat ze het makkelijker maken om inbreuk te plegen, maar ook omdat de vragen rondom wie de auteursrechthebbende is soms onduidelijk zijn. Ook in de muziekindustrie ziet het er naar uit dat NFT’s de industrie gaan veranderen. Tevens kunnen NFT’s helpen namaak goederen te identificeren. Als laatste ziet het er naar uit dat octrooien ook binnenkort als NFT worden opgeslagen. De vraag is wel in hoeverre dit een hype is, en of de IE wetten deze technologie aankunnen.

[1] Gill 2021.

[2] NFT: Hype of Panacee? Lees hier meer over de werking, voor- en nadelen! 2021, https://danceadvocaat.nl/2021/03/17/nft-hype-of-panacee/ laatst bijgewerkt op 21 april 2021. 

[3] NFT: Hype of Panacee? Lees hier meer over de werking, voor- en nadelen! 2021, https://danceadvocaat.nl/2021/03/17/nft-hype-of-panacee/ laatst bijgewerkt op 21 april 2021. 

[4] What are NFT’s in Crypto? (Non-Fungible Tokens!) – Beginner’s Guide 2021.

[5] Copyright (auteursrecht) en NFTs in de muziekindustrie 2021.

[6] Copyright (auteursrecht) en NFTs in de muziekindustrie 2021.

[7] ABC/Reuters 2021.

[8] Zie Artikel 1 van de Auteurswet.

[9] Kastrenakes 2021.

[10] Kastrenakes 2021.

[11] Kastrenakes 2021.

[12] Ingham 2021.

[13] Ingham 2021.

[14] Ingham 2021.

[15] Anti-counterfeiting Blockathon Infrastructure, https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/web/observatory/blockathon/acbi laatst bijgewerkt op 22 april 2021. 

[16] The Fashion Law 2021.

[17] The Fashion Law 2021.

[18] NFT.NYC 2020 .

[19] Zie Artikel 2 van de Rijksoctrooiwet 1995.

[20] IBM Tops U.S. Patent List for 28th Consecutive Year, https://www.research.ibm.com/patents/ laatst bijgewerkt op 30 april 2021.

[21] IPwe’s NFT case for Unlocking $1 Trillion Patent Industry, CBDC Projects See Spurred Attention, and the EU Announce Proposal for Regulating AI. 2021, https://medium.com/blockchain-weekly/ipwes-nft-case-for-unlocking-1-trillion-patent-industry-cbdc-projects-see-spurred-attention-4fe925efec5c laatst bijgewerkt op 27 april 2021. 

[22] Atken 2020.

[23] Voor meer informatie zie Non-fungible tokens (NFT) ,op  https://ethereum.org/en/nft/ laatst bijgewerkt op 28 april 2021.

Literatuurlijst: 
ABC/Reuters 2021
ABC/Reuters ‘Digital artist Beeple $US70m richer as NFT piece becomes first sold by major auction house – ABC News’,  2021.  https://www.abc.net.au/news/2021-03-12/nft-digital-artwork-sells-for-nearly-us-70-million-beeple/13241076

Atken 2021
M. Atken ‘The Unreasonable Ecological Cost of #CryptoArt. Part 1 ’,  2020. https://memoakten.medium.com/the-unreasonable-ecological-cost-of-cryptoart-2221d3eb2053.

Copyright (auteursrecht) en NFTs in de muziekindustrie 2021
‘Copyright (auteursrecht) en NFTs in de muziekindustrie’, Its Legal 2021. https://www.itslegal.nl/blog/617472_copyright-van-de-toekomst-wat-betekenen-blockchain-en-nfts-voor-het-auteursrecht-en-de-muziekindustrie.

Gill 2021
T. Gill ‘Dit is de man die het NFT-kunstwerk van Beeple kocht voor $69 miljoen’, Business Insider 2021. https://www.businessinsider.nl/beeple-verkoop-everydays-koper-69-miljoen/.

Ingham 2021
J. Ingham ‘NFTs for copyrights: Why non-fungible tokens could transform who gets paid from music rights, and how ’, 2021. https://www.musicbusinessworldwide.com/nfts-for-copyrights-why-non-fungible-tokens-could-transform-who-gets-paid-from-music-rights-and-how/.

Kastrenakes 2021
J. Kastrenakes ‘How many layers of copyright infringement are in Emily Ratajkowski’s new NFT?’, The Verge 2021. https://www.theverge.com/2021/4/24/22399790/emily-ratajkowski-nft-christies-copyright-nightmare-richard-prince.

NFT.NYC 2020
NFT.NYC ‘Nike’s Dec 2019 patent reveals revolutionary NFT use’, NFT NYC 2020. https://nftnyc.medium.com/nikes-dec-2019-patent-reveals-revolutionary-nft-use-a74c115bd0c.

The Fashion Law 2021
The Fashion Law ‘LVMH, Richemont and Prada Team Up for New Blockchain Venture Aimed at Tracing, Authenticating Luxury Goods ’, The Fashion Law 2021. https://www.thefashionlaw.com/lvmh-richemont-and-prada-team-up-for-new-blockchain-venture-aimed-at-tracing-authenticating-luxury-goods/.

Websites:
Anti-counterfeiting Blockathon Infrastructure
Anti-counterfeiting Blockathon Infrastructure, https://euipo.europa.eu/ohimportal/en/web/observatory/blockathon/acbi laatst bijgewerkt op 22 april 2021.

IBM Tops U.S. Patent List for 28th Consecutive Year
IBM Tops U.S. Patent List for 28th Consecutive Year, https://www.research.ibm.com/patents/ laatst bijgewerkt op 30 april 2021.

IPwe’s NFT case for Unlocking $1 Trillion Patent Industry, CBDC Projects See Spurred Attention, and the EU Announce Proposal for Regulating AI.
IPwe’s NFT case for Unlocking $1 Trillion Patent Industry, CBDC Projects See Spurred Attention, and the EU Announce Proposal for Regulating AI. 2021, https://medium.com/blockchain-weekly/ipwes-nft-case-for-unlocking-1-trillion-patent-industry-cbdc-projects-see-spurred-attention-4fe925efec5c laatst bijgewerkt op 27 april 2021.

Non-fungible tokens (NFT)
Non-fungible tokens (NFT) , https://ethereum.org/en/nft/ laatst bijgewerkt op 28 april 2021.