Examining the drafted European Media Free-dom Act: Combating Harmful Content in Today’s Digital Landscape door Bente van Dijk

Door Bente van Dijk

 

Examining the drafted European Media Free-dom Act: Combating Harmful Content in Today’s Digital Landscape 

Introduction 

Media freedom and diversity are under pres-sure. Amid numerous threats to journalists and the spread of disinformation at the time of the corona pandemic and the war in Ukraine, hope seems to take the form of the European Com-missions’ drafted European Media Freedom Act (EMFA). The EMFA is a highly important piece of landmark of Europe’s digital rights. How-ever, the EMFA as currently drafted may not be sufficiently effective in preventing the spread of harmful content via platforms. In this blog post, I will discuss the deficiencies of the drafted EFMA and offer recommendations to address shortcomings in order to improve the protection of media freedom and pluralism in Europe. 

Basis and legal framework 

The EMFA is a set of rules to protect media plu-ralism and independence in the European Union (EU) as set out in the European Democracy Ac-tion Plan. Until now, media freedom has not been given an effective legal framework of its own at EU level. Pluralism and media freedom are usually areas reserved to the authorities of individual Member States, since they are in a better position to design media regulation ac-cording to their community needs, traditions and specifics of domestic markets. However, several problems have arisen due to divergent approaches in member states regarding media pluralism, causing fragmentation of the internal market. The EMFA now seeks to establish a Eu-ropean framework for the protection of media freedom and pluralism, as well as to combat dis-information and hate speech. The EMFA also introduces provisions that aim to ensure that digital platforms take appropriate measures to address harmful content. 

In terms of content, the EMFA should relate to already existing forms of regulation. The EMFA builds on the Audiovisual Media Ser-vices Directive (AVMSD) by introducing a set of measures to protect media freedom and plu-ralism. Additionally, the EMFA amends and updates the AVMSD in order to strengthen the legal framework on disinformation and hate speech. The EFMA seeks to ensure that digital platforms are held accountable for the content they host, a topic on which the EMFA will com-plement the Digital Services Package: the Digi-tal Services Act and the Digital Markets Act. Specifically, the EMFA includes measures to ensure that audiovisual media services are used to disseminate content that incites violence, ha-tred or discrimination, or that incites terrorism or other forms of criminal activity. It also re-quires that audiovisual media services take ap-propriate measures to ensure that content that incites violence, hatred or discrimination is not made available to minors. 

Omissions and points of improvement 

Regarding content moderation and platform dis-information dissemination, the EMFA includes provisions for increased transparency in online platforms’ algorithms and set up mechanisms for users to report false information and receive corrections. While the EMFA proposes signifi-cant improvement in terms of content modera-tion and platform disinformation dissemination, there are still areas where it could be further im-proved. Firstly, the EMFA should provide clearer definitions of disinformation and hate speech to ensure that platforms are consistent in their content moderation practices. This is espe-cially important given the inconsistent applica-tion of the term hate speech in ECtHR case law since Handyside. Neither term is defined in Ar-ticle 2. This lack of clarity can lead to incon-sistent enforcement of the law, and can create confusion among digital platforms as to what content is considered acceptable. This would also help to prevent any ambiguity of confusion about what constitutes as harmful content. 

While it is necessary to combat disinformation and hate speech, the EMFA’s reliance on algo-rithms and automated tools raises concerns. The proposal should require platforms to be more transparent about their content moderation prac-tices and algorithms, and to provide users with clear explanations of why their content was re-moved. This can be achieved by requiring me-dia organizations to disclose their content mod-eration policies and practices, including how decisions are made and how appeals can be made. Next to that, the EMFA should include stronger sanctions for platforms that fail to com-ply with its requirements. This could include fines, suspension or revocation of licenses, or even criminal penalties. Stronger sanctions would help to ensure that platforms take their responsibilities seriously and act in the best in-terests of users. Overall, it is crucial that the pro-posed EMFA strikes a balance between protect-ing media freedom and ensuring responsible content moderation practices. This would help build trust between platforms and users, and en-sure that platforms are held accountable for their actions. 

Article 17(1) of the drafted EMFA proposes to identify media service providers on a self-de-claratory basis. The suggested prior notice system for self-declared media outlets creates quick and non-transparent procedures for cer-tain privileged actors that will have a major neg-ative impact on the right to freedom of expres-sion and information, and even open the door to actors who intend to distort the democratic pub-lic debate. This mechanism would allow these self-appointed media, whether or not they actu-ally meet the requirements of Article 17(1), to more easily disseminate disinformation, misin-formation and propaganda with less surveil-lance. Given the public interest in the dissemi-nation of disinformation, this article should be removed. These improvements would help to ensure that the EMFA is effective in combatting disinformation and hate speech, and in promot-ing transparency and accountability in content moderation practices. 

Conclusion 

In conclusion, the EMFA has the potential to significantly impact media freedom and content moderation practices in the EU. However, there are several areas in which the EMFA can be im-proved to ensure that it is effective in tackling hate speech and disinformation. These areas in-clude providing more clarity on the definition of hate speech and disinformation, and providing clear guidance on how digital platforms should respond to hate speech and disinformation. Therefore, it is crucial that the proposal under-goes careful consideration and revision to en-sure that it strikes a balance between protecting media freedom and ensuring responsible con-tent moderation practices. 

Juice channels zetten de verhouding tussen de privacy en persvrijheid verder op scherp

Door Christiaan Cornet

Roddelnieuws is al zo oud als de weg naar Rome. Zo wordt het werk van de Romeinse dichter Marcus Martialis door historici beschouwd als een van de eerste vormen van roddeljournalistiek en dateert de eerste roddelrubriek in een dagelijkse krant al uit de jaren 30 van de vorige eeuw[i] Sinds kort is er echter een nieuwe nieuwsbron die in deze schijnbaar diep menselijke behoefte voorziet. Zogenoemdejuice channels verspreiden via YouTube- en Instagramkanalen roddels over bekende Nederlanders. Deze kanalen opereren vaak op een genadeloos harde wijze. Persoonlijke tragedies en ernstige beschuldigingen worden zonder enige terughoudendheid of respect voor de journalistieke beroepsethiek gereduceerd tot clickbait.

Het kanaal van vlogger Yvonne Colderweijer is een van de populairste juice channels van Nederland. De roekeloze wijze waarop zij roddels bespreekt trekt een groot publiek, maar is ook de reden dat ze regelmatig in de rechtbank verschijnt. In één van deze rechtszaken vorderde realityster Samantha Steenwijk, beter bekend als Barbie, onder andere de openbaarmaking van de bronnen van Colderweijers roddels.[ii] De rechter wees deze vordering af. In kort geding oordeelde de rechter namelijk dat de roddels van Colderweijer onder het begrip ‘journalistieke activiteiten’ vallen. Deze kwalificatie impliceert, vanwege de cruciale rol van de journalist in een democratische samenleving, een verhoogde mate van bescherming onder artikel 10 EVRM. Dit betekende in deze zaak dat Colderweijer zich terecht kon beroepen op haar recht op bronbescherming. Desondanks moet Colderweijer haar uitlatingen rectificeren van de rechter. De bronnen van Colderweijer waren dusdanig onbetrouwbaar dat het recht op privacy van Steenwijk in de zaak zwaarder weegt.

Zelf was Colderweijer tevreden met het vonnis. Op haar Instagramaccount geeft ze aan dat  ze dankzij deze uitspraak een handleiding voor het verspreiden van haar juice heeft. In dit oordeel geeft de rechter namelijk ook richtlijnen voor een werkwijze die wel door de beugel kan. De rechter kent dus, ondanks dat zij onderkent dat Colderweijer de journalistieke beroepsethiek aan haar laars lapt, een journalistieke status toe aan de juice van Colderweijer. Het oordeel van de rechter wordt om deze reden niet door iedereen goed ontvangen. Emeritus hoogleraar informatierecht Egbert Dommering reageert in de NRC kritisch op de uitspraak.[iii] Hij stelt dat de rechter in deze zaak een grens had moeten trekken. De video’s van Colderweijer maken volgens hem geen deel uit van het maatschappelijk debat, maar zien alleen op het trekken van zoveel mogelijk kijkers. Tot slot stelt Dommering dat het juridisch kader waarin dit soort zaken worden beslist, en dat vooral tot stand is gekomen in de jaren negentig, niet langer bruikbaar is.

De tegenstelling tussen Colderweijer en Dommering is exemplarisch voor het dilemma dat juice channels veroorzaken. Aan de ene kant kan, zeker in lagere rechtspraak, niet zomaar worden afgeweken van een juridisch raamwerk dat het gevolg is van een aantal decennia aan internationale rechtspraak. Aan de andere kant lijken juice channels een soort gevaarlijke mutatie van traditionele roddelbladen die zo snel mogelijk dient te worden uitgeroeid. Een werkwijze waarbij een ‘spionnenleger’ wordt aangemoedigd om zoveel mogelijk roddels te verzamelen, staat gevoelsmatig immers zo ver af van de journalistieke norm dat deze ook juridisch niet in het zelfde hokje geplaatst mag worden. De opmerkingen van Dommering lijken een echo van deze tweede houding ten aanzien van juice channels. Maar biedt het huidige juridische raamwerk dan geen aanknopingspunten voor een strengere uitleg van het begrip ‘journalistieke activiteiten’?

Het EHRM kent, naast een verhoogde mate van bescherming, ook verplichtingen en verantwoordelijkheden toe aan journalisten. In bijvoorbeeld het Flux no.6 arrest laat het EHRM het recht op privacy op beroepsethische gronden prevaleren boven de vrijheid van meningsuiting.[iv] In deze zaak had een journalist een artikel geschreven waarin hij een directeur van een middelbare school van fraude beticht. De journalist had hierbij echter geen wederhoor gepleegd. Dit arrest is een voorbeeld van een zaak waarin de journalistieke beroepsethiek een belangrijke rol speelt in de afweging van artikel 10 en artikel 8 EVRM. Bovendien zou deze argumentatie van het EHRM een aanleiding kunnen zijn om de naleving van de journalistieke beroepsethiek zwaarder mee te laten wegen bij de beoordeling van het journalistieke karakter van een uiting.

Een uitleg van het begrip ‘journalistieke activiteiten’ die sterker gericht is op de journalistieke kwaliteit van een publicatie zou veel mensen dus als muziek in de oren klinken. Het is echter onwaarschijnlijk dat hogere rechters snel zullen afwijken van het in het kort geding tussen Colderweijer en Steenwijk toegepaste toetsingskader. De voorzieningenrechter oordeelde in het kort geding dat Colderweijer ‘journalistieke activiteiten’ verricht op basis van het feit dat zij ‘informatie, meningen of ideeën aan het publiek bekendmaakt’. Deze ruime uitleg is gebaseerd op de rechtspraak van het EHRM en houdt in grote mate rekening met het gevaar voor censuur en andere inperkingen van de vrijheid van meningsuiting. Het beoordelen van de kwaliteit van een publicatie is immers altijd subjectief. En strikte of onduidelijke richtlijnen voor journalistieke publicaties zullen juridische procedures waarmee journalisten monddood gemaakt worden in de hand werken. Dit gevaar is door Rucz recentelijk nog benadrukt in haar artikel omtrent SLAPP’s en de (nauwe) toepassing van de journalistieke exceptie uit artikel 85 AVG.[v]

Tot slot, het lijkt er op dat juice channels de verhouding tussen het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting binnen de journalistieke praktijk nog verder op scherp zetten.
Daarom is de wens naar een wijziging van het juridische kader waarbinnen deze zaken beslist worden enigszins begrijpelijk. Een engere uitleg van het begrip ‘journalistiek’ brengt echter ook serieuze gevaren voor de vrijheid van meningsuiting met zich mee. Bovendien betekent een kwalificatie als journalist niet alleen extra rechten, maar ook verplichtingen en verantwoordelijkheden die nageleefd moeten worden. Daarom is het, ondanks de ogenschijnlijk afwijkende positie die juice channelsinnemen binnen het journalistieke landschap, twijfelachtig of deze kanalen ook juridisch anders benaderd dienen te worden.

 

[i] Garry Wills, ‘Rome’s Gossip Columnist’, The American Scholar 2008 Vol. 77.

[ii] Rechtbank Amsterdam, 29-04-2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:234.

[iii] Mark Koster, De ‘juice’ van Yvonne Coldeweijer is volgens de rechter toch echt journalistiek, NRC, 22 mei 2022.

[iv] EHRM 29 oktober 2008, nr. 22824/04, para. 8 (Flux No.6).

[v] M. Rucz, ‘SLAPPed by the GDPR: protecting public interest journalism in the face of GDPR-based strategic litigation against public participation’, Journal of Media Law (14/1), 2022, p.1-10.

24 September 2020 | Jaarlijkse IViR Pubquiz

Datum: do 24 september 2020
Plaats: online via Zoom
Tijd: aanschuiven 19.30 (i.v.m. het indelen van de groepjes); start 20.00
Aanmelden: niet nodig!

Donderdag 24 september is het weer zover: de jaarlijkse IViR Pubquiz! Dit jaar zal de quiz online plaatsvinden. In 6 bloedstollende ronden zullen de studenten in groepjes vragen beantwoorden om zo een prijs te winnen! De vragen zullen zowel algemeen als juridisch van aard zijn.

Dit is een uitstekende mogelijkheid om je medestudenten beter te leren kennen, dus zorg dat je erbij bent!

Kijk voor meer informatie op Canvas, onder de cursus “Master Informatierecht”